Z począt­kiem stycz­nia 2018 r. zaczęły obo­wią­zy­wać nowe prze­pisy doty­czące zatrud­nia­nia w Pol­sce cudzo­ziem­ców spoza Unii Euro­pej­skiej. Zmiany doty­czą głów­nie pracy krót­ko­ter­mi­no­wej i sezo­no­wej. Są istotne m.in. z punktu widze­nia firm trans­por­to­wych, które coraz czę­ściej anga­żują kie­row­ców ze Wschodu. 

Mini­ster Rodziny, Pracy i Poli­tyki Spo­łecz­nej pod­pi­sała roz­po­rzą­dze­nia wyko­naw­cze, które były nie­zbędne w związku ze zmia­nami wpro­wa­dzo­nymi ustawą z dnia 20 lipca 2017 r. o zmia­nie ustawy o pro­mo­cji zatrud­nie­nia i insty­tu­cjach rynku pracy oraz nie­któ­rych innych ustaw (Ustawa została opu­bli­ko­wana w Dzien­niku Ustaw (poz. 1543) w dniu 17 sierp­nia 2017 r.). 
Do końca grud­nia 2017 r. moż­liwe było zare­je­stro­wa­nie – na sta­rych zasa­dach (§ 1 pkt 20 roz­po­rzą­dze­nia Mini­stra Pracy i Poli­tyki Spo­łecz­nej z dnia 21 kwiet­nia 2015 r. w spra­wie przy­pad­ków, w któ­rych powie­rze­nie wyko­ny­wa­nia pracy cudzo­ziem­cowi na tery­to­rium Rze­czy­po­spo­li­tej Pol­skiej jest dopusz­czalne bez koniecz­no­ści uzy­ska­nia zezwo­le­nia na pracę (Dz. U. poz. 588) – oświad­cze­nia o zamia­rze powie­rze­nia wyko­ny­wa­nia pracy oby­wa­te­lowi jed­nego z sze­ściu państw (Repu­bliki Arme­nii, Repu­bliki Bia­ło­rusi, Repu­bliki Gru­zji, Repu­bliki Moł­dowy, Fede­ra­cji Rosyj­skiej, Ukra­iny) prze­wi­du­ją­cych pracę cudzo­ziemca nie dłu­żej niż do końca 2018 r. (na okres do 6 mie­sięcy w ciągu kolej­nych 12 mie­sięcy). 
Do końca 2018 r. praca cudzo­ziemca będzie mogła być wyko­ny­wana na pod­sta­wie oświad­czeń zare­je­stro­wa­nych przez PUP w 2017 r. Wnio­ski o wyda­nie wizy w związku z oświad­cze­niem zare­je­stro­wa­nym w 2017 r. będą roz­pa­try­wane na dotych­cza­so­wych zasa­dach, jeśli zostaną zło­żone przed 31 paździer­nika 2018 r. 
Jak komen­tuje por­tal e-pra­wo­pracy.pl, istotną zmianą jest oko­licz­ność, iż zezwo­le­nia na pracę sezo­nową teraz wydaje sta­ro­sta, a nie tak jak to do tej pory miało miej­sce – woje­woda. Do kom­pe­ten­cji sta­ro­sty należy rów­nież wyda­wa­nie oświad­czeń o zamia­rze powie­rze­nia pracy cudzo­ziem­cowi. Sta­ro­sta na wyda­nie decy­zji o zezwo­le­niu cudzo­ziem­cowi na pracę sezo­nową bądź też odmowę wyda­nia zezwo­le­nia ma od 7 do 30 dni (w zależ­no­ści od pro­ce­dury, która znaj­dzie zasto­so­wa­nie w kon­kret­nym przy­padku). Wła­ści­wym sta­ro­stą do roz­po­zna­nia wnio­sku jest sta­ro­sta wła­ściwy ze względu na sie­dzibę pra­co­dawcy (a w przy­padku osób fizycz­nych pro­wa­dzą­cych dzia­łal­ność gospo­dar­czą ze względu na miej­sce ich zamiesz­ka­nia). 
Jak podaje Mini­sterstwo Pracy i Poli­tyki Spo­łecz­nej od 1 stycz­nia 2018 r. oświad­cze­nia o powie­rze­niu pracy cudzo­ziem­cowi są reje­stro­wane tylko w przy­padku prac nie-sezo­no­wych wyko­ny­wa­nych przez oby­wa­teli tych samych 6 państw (do 6 mie­sięcy w ciągu kolej­nych 12 mie­sięcy). Jed­no­cze­śnie jest moż­li­wość ubie­ga­nia się o wyda­nie zezwo­le­nia na pracę sezo­nową (do 9 mie­sięcy w roku kalen­da­rzo­wym) dla oby­wa­teli wszyst­kich państw trze­cich. Nadal sprawy te będą pro­wa­dziły powia­towe urzędy pracy. 
Pod­miot powie­rza­jący wyko­ny­wa­nie pracy cudzo­ziem­cowi, także w przy­padku powie­rze­nia pracy cudzo­ziem­cowi zwol­nio­nemu z obo­wiązku posia­da­nia zezwo­le­nia na pracę, jest obo­wią­zany do zawar­cia z cudzo­ziem­cem umowy w for­mie pisem­nej. Przed pod­pi­sa­niem tej umowy, musi przed­sta­wić cudzo­ziem­cowi jej tłu­ma­cze­nie na język zro­zu­miały dla cudzo­ziemca. 

Według eks­per­tów Ogól­no­pol­skiego Cen­trum Rozli­cza­nia Kie­row­ców (OCRK) nowe­li­za­cja ustawy wpro­wa­dza sze­reg zmian, mię­dzy innymi uła­twie­nia zwią­zane z wyda­niem zezwo­leń na pracę krót­ko­ter­mi­nową oraz sezo­nową. W przy­padku zatrud­nie­nia pra­cow­nika ze Wschodu na okres dłuż­szy niż 6 mie­sięcy, do obo­wiąz­ków pra­co­dawcy na­dal będzie nale­żało spraw­dze­nie, czy jego obec­ność w Pol­sce jest legalna, a wyko­ny­wa­nie obo­wiąz­ków zawo­do­wych odbywa się na pod­sta­wie zezwo­le­nia na pracę i w opar­ciu o wizę. 
Obo­wią­zu­jące od początku tego roku prze­pisy w nie­wiel­kim stop­niu wspie­rają branżę trans­por­tową w kwe­stii zatrud­nia­nia cudzo­ziem­ców. Sza­cuje się, że na pol­skim rynku bra­kuje około 100 tysięcy kie­row­ców zawo­do­wych, w związku z czym wiele firm opiera się wła­śnie na pra­cow­nikach pocho­dzą­cych z Ukra­iny i Rosji. Przed­się­biorcy mieli nadzieję, że zmiany w usta­wie wpro­wa­dzą udo­god­nie­nia w zatrud­nie­niu osób z kra­jów spoza Unii Euro­pej­skiej, jed­nak jak wia­domo, tak się nie stało – komen­tuje Łukasz Włoch, eks­pert OCRK. 

Nowa ustawa umoż­li­wia od początku roku prze­dłu­ża­nie legal­nego zatrud­nie­nia cudzo­ziemca w cza­sie, gdy ubiega się on o zezwo­le­nie na pracę. W sytu­acji, w któ­rej obco­kra­jo­wiec pra­co­wał co naj­mniej trzy mie­siące u tego samego pra­co­dawcy na pod­sta­wie umowy o pracę i zło­żył bez bra­ków for­mal­nych wnio­sek o wyda­nie zezwo­le­nia, otrzy­muje pie­czątkę do pasz­portu. Jest to pod­stawa do dal­szego zatrud­nie­nia, jed­nak tylko na tery­to­rium Pol­ski. Prze­dłu­że­nie zatrud­nie­nia z moż­li­wo­ścią wyko­ny­wa­nia pracy jedy­nie na tere­nie Pol­ski staje się bez­ce­lowe w przy­padku kie­row­ców zawo­do­wych pocho­dzą­cych ze Wschodu. Po ogra­ni­cza­niu przez ZUS wyda­wa­nia tzw. dru­ków A1, któ­rych brak unie­moż­li­wia podró­żo­wa­nie przez kraje takie jak Fran­cja czy Niemcy, wła­ści­ciele firm trans­por­to­wych stoją przed kolej­nym wyzwa­niem, jakiemu muszą spro­stać – dodaje Ł. Włoch. 

Pro­ble­ma­tyczny dla przed­się­bior­ców może być także obo­wią­zek zgło­sze­nia do powia­to­wego urzędu pracy faktu pod­ję­cia pracy przez obco­kra­jowca, zare­je­stro­wa­nego na oświad­cze­niu. Należy tego doko­nać w dniu roz­po­czę­cia przez cudzo­ziemca zatrud­nie­nia, zgod­nie z ter­mi­nem wska­za­nym w doku­men­cie. Urząd należy poin­for­mo­wać także o przed­wcze­snym zakoń­cze­niu wyko­ny­wa­nia pracy przez obco­kra­jowca. Naru­sze­nie tego obo­wiązku może zablo­ko­wać dal­szą moż­li­wość reje­stra­cji oświad­cze­nia oraz grzywnę w wyso­ko­ści do 2 000 zło­tych. 

Kolej­nym nowym obo­wiąz­kiem, który spadł na przed­się­bior­ców jest zawar­cie z cudzo­ziem­cem pisem­nej umowy o pracę, spo­rzą­dzo­nej w języku zro­zu­miałym dla pra­cow­nika. Kara pie­niężna za jego nie­do­peł­nie­nie może wyno­sić od 200 do nawet 2 000 zło­tych. 
Przed­się­biorcy powinni pamię­tać o koniecz­no­ści prze­cho­wy­wa­nia kopii doku­men­tów umoż­li­wiających zatrud­nie­nie cudzo­ziemca, przez cały okres sto­sunku pracy. Nie­le­galne zatrud­nie­nie oby­wa­tela kraju nie nale­żą­cego do struk­tur Unii Euro­pej­skiej może spo­wo­do­wać nało­że­nie grzywny od 1 000 do 30 000 zło­tych.