Przygotowanie firmy do procesu sukcesji jest jedną z obowiązkowych czynności, jaką powinien podjąć każdy przedsiębiorca w celu odpowiedniego wykorzystania majątku rodzinnego przez jego następców. Warto zadbać o ciągłość prowadzenia biznesu, a to jest możliwe w przypadku przygotowania odpowiedniej formy prawnej. Sukcesja jest naturalnym procesem, który, prędzej czy później, dotknie każdą firmę transportową. Przekazanie wiedzy, władzy, kontaktów biznesowych, jak również całej floty transportowej w ręce kolejnego pokolenia powinno być przemyślane i odpowiednio zaplanowane. Rozwiązania normatywne mające zapewnić efektywną sukcesję przedsiębiorstwa wciąż są dalekie od doskonałości. W szczególności, regulacje ustawy z 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej – w brzmieniu obowiązującym jeszcze do końca 2020 r. - służyły wyłącznie osobom, które wcześniej nie zadbały o odpowiednie przygotowanie, choćby sukcesji nagłej.

Poważną barierą, którą napotykali przedsiębiorcy prowadzący działalność transportową, był dotychczas problem związany z możliwością przekazania uprawnień wynikających z zezwoleń i licencji transportowych. Na skutek raportu przygotowanego przez Najwyższą Izbę Kontroli, przy sporządzaniu którego miałem przyjemność być głównym ekspertem prawnym, do ustawy o zarządzie sukcesyjnym wprowadzono rozwiązania pozwalające na przeniesienie na nabywcę przedsiębiorstwa – przy spełnieniu określonych warunków – decyzji związanych z przedsiębiorstwem, w tym zezwoleń i koncesji. W efekcie udało się wprowadzić mechanizmy, które zniwelowały niektóre problemy związane z przejęciem przedsiębiorstwa.

Mechanizm ten dotyczy nabycia przedsiębiorstw od osób wykonujących we własnym imieniu indywidualną działalność gospodarczą, jak również nabycia od małżonków tych przedsiębiorców oraz wspólników spółek cywilnych. Znajduje on zastosowanie również w przypadkach zbycia firm, dokonywanych za życia prowadzących je osób, jak również w działaniach związanych z przekształceniami spółek prawa handlowego i rozszerzania ich składu osobowego poprzez wniesienie wkładów aportowych właśnie w postaci przedsiębiorstwa osoby fizycznej. Do przeniesienia decyzji związanych z nabywanym przedsiębiorstwem może dojść, jeśli jego nabywca w terminie trzech miesięcy od dnia dokonania czynności, na podstawie której doszło do przeniesienia własności, złoży wniosek do organu, który wydał decyzję oraz przedłoży wraz z nim stosowne dokumenty. Jeśli nabywca przedsiębiorstwa zdecyduje się na taki krok, to od dnia złożenia wniosku będzie zobligowany do wykonywania praw i obowiązków wynikających z uprzednio wydanej decyzji. Ustawa o zarządzie sukcesyjnym wprowadziła także istotne zmiany do ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym. W szczególności, w przypadku złożenia wniosku o przeniesienie na właściciela przedsiębiorstwa w spadku licencji wspólnotowej lub zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, organ administracji publicznej ma obowiązek wydać decyzję w tej sprawie nie później niż w terminie 14. dni od złożenia wniosku.

W wyżej wskazanych aktach można znaleźć także inne ułatwienia dla przedsiębiorstw.Trzeba pamiętać jednak, że, mimo istnienia mechanizmu pozwalającego na przeniesienie koncesji i zezwoleń, samo złożenie wniosku nie powoduje, iż w każdym przypadku dojdzie do ich przeniesienia. Jeśli bowiem organ ustali, iż wnioskodawca nie spełnia choćby jednego z warunków przewidzianych w ustawie, to wyda decyzję odmowną. Licencja dla przedsiębiorcy transportowego ma kluczowe znaczenie dla możliwości prowadzenia biznesu. Dlatego wprowadzone zmiany należy ocenić pozytywnie, gdyż właśnie za ich sprawą doszło do rozwiązania jednego z poważniejszych problemów przedsiębiorców, jakim był brak możliwości przenoszenia decyzji administracyjnych na nabywców przedsiębiorstwa w sytuacji, gdy to właśnie one stanowiły kluczowy element warunkujący generowanie zysków. Obecnie łatwo możemy przekształcić jednoosobową działalność gospodarczą w optymalne formy prawne i podatkowe, które pozwolą na zabezpieczenie transferów pokoleniowych. Wiele firm, w tym transportowych i handlowych, nie rozpoczynało procesu przekształceń właśnie ze względu na problemy z przenoszeniem koncesji i zezwoleń. Teraz jest to o wiele łatwiejsze, ale bezpieczne będzie tylko wtedy, gdy taki proces przeprowadzi profesjonalny doradca. Konieczne jest bowiem odpowiednie zaplanowanie i wdrożenie procesu, aby nie powstały negatywne skutki prawne i podatkowe. Wprowadzone ułatwienia mogą być przydatne w obecnej sytuacji gospodarczej. Ułatwiają reorganizację zapewniając optymalną i bezpieczną formę prowadzenia biznesu. Pozwalają także zminimalizować ryzyko gospodarcze, zwłaszcza wyłączenie odpowiedzialności z majątku prywatnego za zobowiązania firmowe.

Prof. dr hab. Adam Mariański
Adwokat, doradca podatkowy, partner zarządzający w Mariański Group Kancelarii Prawno-Podatkowej
Agnieszka Hałaczkiewicz, aplikant radcowski w Mariański Group Kancelarii Prawno-Podatkowej

Mariański Group gwarantuje kompleksowe wsparcie i obsługę przez zespół doświadczonych adwokatów, radców prawnych, doradców podatkowych i biznesowych, dla których priorytetem jest bezpieczeństwo prawne klientów. Liderem Mariański Group jest prof. Adam Mariański, doradca podatkowy i adwokat, doradca wielu firm rodzinnych, ekspert BCC ds. sukcesji biznesu i restrukturyzacji, który opiniuje wszystkie projekty i nadzoruje pracę ekspertów w biurach w Warszawie, Łodzi, Wrocławiu i Częstochowie.