Fot. Freepik.com

Kiedy i jak przejść ze starego systemu na nowy? Jaki sposób przekazywania danych wybrać? Czy każdy system telematyczny będzie zintegrowany z eTOLL? W jaki sposób będą kontrolowane opłaty w nowym systemie? Na co zwrócić uwagę i jak dobrze się przygotować?
To tylko część pytań, które coraz częściej pojawiają się na ustach przewoźników korzystających z dróg płatnych w Polsce. Widoczne poruszenie spowodowane jest uruchomieniem nowego systemu poboru opłat e-TOLL. Do korzystania z niego zobowiązany będzie każdy, kto chce się poruszać po drogach w Polsce przede wszystkim pojazdami powyżej 3,5 tony lub autobusami. Jest to spora rewolucja dla polskich przewoźników, którzy do tej pory za przejazd drogami płacili poprzez viaTOLL. Okres przejściowy, w którym działać będą równolegle oba systemy potrwa do 30 września 2021 roku. Po tym czasie jedynym dostępnym systemem będzie e-TOLL. Po stronie przewoźnika pozostaje wybór sposobu przekazywania obowiązkowych danych o lokalizacji pojazdów, zarejestrowanie firmy w nowym systemie oraz metoda rozliczenia za drogi.

Podstawową zmianą wynikającą z przejścia z obecnego systemu viaTOLL na system poboru opłat e-TOLL jest rezygnacja z technologii radiowej (DSRC) na rzecz pozycjonowania satelitarnego i bezprzewodowej transmisji danych (GNSS). Schemat działania nowego systemu powinien być więc bliski większości przewoźników, którzy na co dzień korzystają z telematyki, czyli tzw. GPS-ów. Dzięki zamontowanemu urządzeniu przekazującemu lokalizacje za pomocą Internetu, przedsiębiorcy mogą śledzić na bieżąco pozycje pojazdów na mapie. Upraszczając, to właśnie te dane o lokalizacji pojazdu każdy przewoźnik będzie musiał teraz przekazywać w sposób nieprzerwany do systemu e-TOLL, co pozwoli weryfikować, czy pojazd wjeżdża w obszar dróg płatnych – jeżeli tak, to zostanie naliczona opłata.
System e-TOLL jest rozwiązaniem, który umożliwia naliczanie/pobór opłat w sposób wirtualny, za pomocą Internetu. Nie będą więc już potrzebne do pobierania opłat bramownice budowane przy drogach, zbędne staną się również dotychczasowe urządzenia viaBOX działające w zupełnie innej technologii.

Wymagania stawiane urządzeniom służącym do obowiązkowego przekazywania danych lokalizacyjnych do nowego systemu są bardzo restrykcyjne, przez co nie wszystkie systemy używane obecnie w pojazdach pozwolą spełnić stawiany warunek.
Wszystkie urządzenia, które będą przesyłać dane o lokalizacji pojazdu do systemu e-TOLL muszą posiadać nowoczesny odbiornik GNSS (ogólna nazwa globalnych systemów lokalizacji), który działa z systemami GPS, GLONASS oraz Galileo, a także dodatkowo z systemami wspomagania satelitarnego Egnos oraz A-GPS. W ten sposób pozycja urządzenia jest uzyskiwana w krótkim czasie, a co najważniejsze jest ona bardzo dokładna. Ma to ogromne znaczenie do prawidłowego naliczenia opłaty, np. gdy odcinek drogi płatnej przebiega równolegle blisko innej niepłatnej drogi.
Aby urządzenie mogło działać z systemem, musi przejść proces akredytacji, który obejmuje rozbudowane testy drogowe. Urządzenie GBox-X firmy Inelo (LINK) zakończyło pozytywnie testy integracyjne i z początkiem czerwca otrzymało akredytację od Krajowej Administracji Skarbowej dla nowego systemu poboru opłat. Co istotne, wszystkie urządzenia GBox montowane po 1 kwietnia 2021 roku spełniają warunki nowego systemu.

Urządzenia dostarczają niezależni producenci według zasad rynkowych – nie ma więc jednego „państwowego” urządzenia. Dotychczasowe urządzenia viaBOX były udostępniane za kaucją – teraz, nowe będą w większości kupowane przez przewoźników w formie jednorazowej opłaty lub w formie abonamentowej.
Urządzenia zostały podzielone na dwa rodzaje:
• OBU (z ang. On Board Unit) – LINK
• ZSL (Zewnętrzny System Lokalizacji) – LINK
Oba urządzenia działają na tej samej zasadzie, spełniając wcześniej przytoczone wymagania techniczne – różnice są niewielkie, głównie pod kątem montażu, możliwości zasilania oraz dystrybucji. W urządzenia OBU można zaopatrzyć się w sieci dystrybucji Ministerstwa Finansów lub bezpośrednio u producentów. Urządzenia OBU mają być łatwe zarówno w montażu, czy przy ewentualnym przenoszeniu pomiędzy pojazdami oraz posiadać podtrzymanie zasilania. ZSL to urządzenia telematyczne, które są już zdecydowanie bardziej zaawansowane. Najczęściej montuje się je w miejscach niewidocznych dla kierowcy. Nie da się w nich łatwo odłączyć zasilania, a to ważne, ponieważ przejazd po drogach płatnych, z wyłączonym urządzeniem, skutkuje nieprzekazaniem danych lokalizacyjnych, a co za tym idzie sankcją wynoszącą 1500 zł za każdy dzień.
To od przewoźnika zależy, jakie urządzenie wybierze. Watro jednak pomyśleć o tym odpowiednio wcześniej. Pamiętajmy, że często ich montaż wiąże się z podpięciem do instalacji elektrycznej pojazdu przez uprawnionego instalatora. Tutaj kluczowe jest zgranie czasu montażu, a jak wiadomo wszyscy dążą do tego, żeby większość taboru była stale w trasie i przynosiła zyski. Już teraz można zauważyć, że z dnia na dzień zwiększa się zainteresowanie przewoźników takimi urządzeniami. Obecnie KAS dopuścił do integracji z e-TOLL kilkunastu operatorów, co może wróżyć problemy z dostępnością urządzeń, tym bardziej że pojawiają się pierwsze kłopoty z komponentami do ich produkcji.
Inelo jest pierwszą certyfikowaną firmą posiadającą rozwiązania dla transportu ciężkiego, dopasowane do potrzeb firmy, takie jak urządzenia: GBox Economy, GBox Light, GBox Assist, oraz GBox OBU+, które są w pełni zintegrowane z systemem e-Toll. Odwiedź stronę i wybierz najdogodniejszy dla siebie sposób przekazywania danych lokalizacyjnych do e-TOLL.

Urządzenia opisane wcześniej nie są obowiązkowe – firmy transportowe i kierowcy mają jeszcze inną możliwość, a mianowicie mogą przekazywać dane o lokalizacji za pomocą darmowej aplikacji na telefony o nazwie „e-TOLL PL” (z czerwoną ikoną), która jest dostępna do pobrania w sklepach na telefony z Androidem oraz iOS. Sama forma aplikacji jest jednak mocno problematyczna - nawet jeśli telefony i aplikacja będzie działać idealnie, to wystarczy raz zapomnieć uruchomić aplikację podczas przejazdu drogą płatną, co może skutkować karą 1500 zł – a to już kwota znacznie przekraczająca ceny dostępnych urządzeń ZSL i OBU działających z e-TOLL.
Dodatkowo aplikacja podczas przejazdu drogą płatną powinna być stale uruchomiona, przy równoczesnym dostępie do nieprzerwanej transmisji danych (Internetu). Należy pamiętać także o ładowarce, gdyż aplikacja korzysta z lokalizacji telefonu, a ta funkcja powoduje szybkie zużycie energii.
Z tych względów większość osób traktuje aplikację jako dodatkową opcję, aby tymczasowo móc wykonywać przejazdy drogami płatnymi, na wypadek, gdyby urządzenie OBU lub ZSL przestało działać. Warto wspomnieć, że aplikacja ma także tryb wspomagania urządzeń OBU i ZSL i można w niej sprawdzać, czy te urządzenia przekazują dane do systemu opłat drogowych.

Już wiemy, jakie są możliwości przekazywania danych lokalizacyjnych. Niezależnie, na którą z nich zdecyduje się przewoźnik, nie można pominąć rejestracji w nowym systemie. Tutaj otrzymujemy trzy sposoby jej dokonania – osobiście w punkcie obsługi, przez operatorów kart flotowych oraz przez Internet.

Fot. Freepik.com

30 września 2021 roku jest najważniejszą datą, ponieważ po tym czasie będzie można wnosić opłaty wyłącznie za pomocą nowego systemu, a dotychczasowy viaToll zostanie wyłączony. Do tego momentu oba systemy działają równocześnie – jest to tzw. okres przejściowy.
Data 30 września br. dotyczy nie tylko przewoźników z Polski – nowy system w takim samym zakresie jest wiążący dla firm i pojazdów zagranicznych, korzystających z dróg płatnych w naszym kraju.
Ważną kwestią jest odpowiednie przygotowanie się do tej daty - zarejestrowanie się w nowym systemie, wprowadzenie informacji o pojazdach i o zainstalowanych urządzeniach do przesyłu danych lub aplikacjach. W przypadku urządzeń warto skontaktować się ze swoim dostawcą i ustalić szczegóły. Należy zwrócić uwagę, żeby pamiętać o ustaleniu konkretnej daty aktywacji przesyłu danych do nowego systemu (można to zrobić w IKK), tak aby w tym samym czasie wymontować z pojazdu urządzenie viaBOX, dzięki czemu unikniemy pobieranie podwójnej opłaty.

Najważniejszym źródłem informacji jest oficjalna witryna internetowa etoll.gov.pl, gdzie znajdują się wszystkie potrzebne informacje, w tym odnośniki do filmów instruktażowych pokazujących, jak krok po kroku np. założyć Internetowe Konto Klienta. W przypadku chęci uzyskania oferty na urządzenia zachęcamy również do odwiedzenia naszej witryny https://etoll.inelo.pl/. Grupa INELO prowadzi dodatkowo szkolenia, podczas których nasi eksperci w przystępnej formie przekazują informacje nt. systemu e-TOLL oraz udzielają odpowiedzi na pytania nurtujące przewoźników.