Nie każda forma prawna jest korzystna dla przewoźnika Fot. ZM

Firma transportowa jest to forma działalności, w której przedsiębiorca zajmuje się świadczeniem usług przewozowych. Nadto firma transportowa może świadczyć usługi w zakresie pośrednictwa przy transporcie określonych przedmiotów. Zarówno w sytuacji odpłatnego, jak również nieodpłatnego świadczenia konkretnych usług wymagane jest uzyskanie wszelkich niezbędnych dokumentów, certyfikatów oraz pozwoleń, jak również zadbanie o dobór właściwej formy prawnej, dopasowanej do własnych potrzeb.

Jakie formy prawne są dopuszczalne?

Polska ustawa wskazując na dużą dowolność przy tworzeniu firmy transportowej, zezwala na założenie jej w praktycznie każdej formie prawnej przewidzianej w prawie. Nie każda jednak forma jest korzystna dla przedsiębiorcy z uwagi na indywidualne potrzeby oraz zróżnicowane oczekiwania co do rozwoju i zasięgu przedsiębiorstwa. Najczęściej wybieraną formą na rozpoczęcie działalności jest jednoosobowa działalność gospodarcza. Jawi się ona jako najbardziej opłacalna i najmniej skomplikowana dla małych przedsiębiorców. Dopiero wobec rozwoju działalności i poszerzenia oferowanych usług, przedsiębiorcy decydują się na wybór innych form, jak chociażby spółka cywilna, spółka komandytowa czy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Nie należy jednak zapominać, że sam proces zmiany formy działalności nie należy do najprostszych i często wymaga profesjonalnej pomocy świadczonej przez prawnika.

Na początek - jednoosobowa działalność gospodarcza

Jako najbardziej przystępna i najmniej skomplikowana forma prowadzenia własnej działalności, jednoosobowa działalność gospodarcza, należy do najczęściej wybieranych form przedsiębiorstwa w branży transportowej. Jej największymi zaletami są: szybka rejestracja w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, brak obowiązku zakładania kapitału zakładowego, brak konieczności posiadania pełnej księgowości, a także korzystniejsze regulacje podatkowe przy dochodach nieprzekraczających 120.000 zł. Jej niewątpliwym atutem jest również możliwość uzyskania dotacji z urzędu pracy przy rozpoczęciu prowadzenia własnej działalności. Jednakże samo rozpoczęcie działalności nie opiera się jedynie na rejestracji w CEIDG. Innymi wymaganymi elementami są:
• Uzyskanie certyfikatu kompetencji zawodowych
• Wybór formy opodatkowania
• Uzyskanie licencji transportowej
• Wskazanie stałej i rzeczywistej siedziby, tzw. bazy lokalowej
Przedsiębiorca podlega także zgłoszeniu do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Tam składa odpowiedni formularz w zakresie ubezpieczenia, tj. pełnego ubezpieczenia zdrowotnego bądź obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego.

Spółka cywilna - z czym się wiąże?

Spółka cywilna nie jest typową spółką handlową, lecz umową między przedsiębiorcami. Najczęściej przedsiębiorca decyduje się na nią, kiedy prowadzona działalność nie jest ukierunkowana na dochody przekraczające milion złotych, a przedsiębiorca nie chce samodzielnie ponosić odpowiedzialności majątkowej za zobowiązania przedsiębiorstwa. Należy przypomnieć, że zarówno w jednoosobowej działalności gospodarczej, jak i spółce cywilnej przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność, za zobowiązania spółki, całym swoim majątkiem. Pierwszą z ważnych kwestii przy zakładaniu spółki cywilnej jest fakt, iż każdy z przedsiębiorców musi posiadać własną licencję transportową. Przedsiębiorca prowadzący już wcześniej JDG, który uzyskał na jej potrzeby licencję transportową nie musi wnioskować o nową. Poza wymienioną wyżej kwestią, zarówno procedura założenia spółki cywilnej, jak i przekształcenia JDG w spółkę cywilną należy do mało skomplikowanych. Niedogodnościami są jednak tożsame wnioski w zakresie opodatkowania i innych kosztów, jak chociażby składki ZUS. Ponadto spółka cywilna rodzi szereg problemów w przypadkach dziedziczenia, dlatego w chwili obecnej zalecane jest odchodzenie od tej formy prowadzenia działalności gospodarczej.

Spółka komandytowa - dlaczego przedsiębiorcy decydowali się na nią najczęściej?

Kiedy spojrzymy na statystyki, na czele firm transportowych prowadzonych w formie spółek handlowych stoi spółka komandytowa. Przy większej skali działalności przez wiele lat była ona jedną z najciekawszych perspektyw na przekształcenie z JDG. Korzystnym dla przedsiębiorców jest fakt, iż w każdej spółce prawa handlowego, w tym w spółce komandytowej, następuje ograniczenie odpowiedzialności majątkowej wspólnika spółki. Nadto inne regulacje podatkowe oraz dotyczące składek ZUS zachęcają przedsiębiorców do zmian prowadzenia form swojej działalności. Warto jednak zauważyć, że znaczna część spółek komandytowych, których zakresem działania jest transport, powstała przed rokiem 2021, kiedy weszły mniej korzystne dla wspólników spółki uregulowania podatkowe, a dokładniej tzw. podwójne opodatkowanie. Oznacza to obowiązek odprowadzenia podatku CIT od zysku wypracowanego w spółce, a w dalszej kolejności ponowne odprowadzenie podatku PIT lub CIT (w zależności od tego czy wspólnikiem jest osoba fizyczna czy płatnik CIT np. sp. z o.o.) w przypadku wypłaty zysku wspólnikom. Następnie wobec wprowadzenia „Polskiego Ładu” zlikwidowano możliwość odliczenia składek zdrowotnych od podatku. Wobec tych działań, przedsiębiorcy zdecydowali się na przekształcenia w sp. z o.o., o której poniżej.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Drugą z najpopularniejszych spółek prawa handlowego jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. W przeciwieństwie do spółki komandytowej, kapitał zakładowy nie może być dowolny, musi wynosić minimum 5.000 zł. Nie jest to jednak tak duże obciążenie w porównaniu do kapitału zakładowego spółki akcyjnej, wynoszącego minimum 100.000 zł. Korzystnym przy tego rodzaju działalności jest brak obowiązku płacenia składek zdrowotnych, których obowiązek płatności mają spółki osobowe. Warto także zaznaczyć, że przedsiębiorcy coraz częściej decydują się na przekształcenie działalności w jednoosobową sp. z o.o., która stała się korzystniejsza po wprowadzeniu Polskiego Ładu. W zakresie samej spółki, podobnie jak w spółce komandytowej zysk podlega podwójnemu opodatkowaniu. Przedsiębiorcy starają się temu zaradzić, generując koszt, jak chociażby wypłaty za wykonywanie obowiązków członka zarządu spółki czy wynajem powierzchni biurowych. Nie bez znaczenia dla zainteresowania tą formą prawną jest możliwości opodatkowania na poziomie 9% zamiast 19%, w przypadku uzyskania dochodów poniżej 2.000.000 euro, czyli posiadania statusu małego podatnika.

Kiedy rzeczywiście rozważyć zmianę formy?

Na decyzję o zmianie formy prowadzenia działalności wpływa najczęściej kilka czynników jednocześnie. Pierwszym z nich jest chęć ograniczenia osobistej odpowiedzialności majątkowej za zobowiązania przedsiębiorstwa. Szczególnie często decydują się na to przedsiębiorcy prowadzący działalność w formie spółki cywilnej, gdzie w typowej umowie, każdy z nich ponosi pełną odpowiedzialność za zaciągnięte zobowiązania. Kolejnym z czynników jest rozwój spółki i rozszerzenie jej działalności. Transport międzynarodowy bądź zakup większej liczby pojazdów (zwłaszcza pojazdów powyżej 3,5 tony) powoduje konieczność zmian, bowiem samodzielne prowadzenie przedsiębiorstwa będzie już w znaczny sposób utrudnione. W tym miejscu warto podkreślić, że przy wykonywaniu transportu międzynarodowego obowiązkowe jest posiadanie licencji wspólnotowej. Jest ona wymagana przy posiadaniu pojazdów o masie od 2,5 tony, czym różni się od krajowej (gdzie licencja jest wymagana przy pojazdach o masie powyżej 3,5 tony). Nadto warto się zastanowić nad zmianą formy, kiedy przekroczymy drugi próg podatkowy, ponieważ stawka podatku 32% dla JDG jest bardzo niekorzystna, patrząc na obowiązek uiszczania składki zdrowotnej oraz brak możliwości jej odliczenia od podatku. Poza tym często przedsiębiorcy prowadzący JDG decydują się na fuzje swoich firm. Wtedy również bardziej opłacalny będzie wybór jednej ze spółek prawa handlowego. Pozwoli ona na zachowanie wypracowanej już renomy i opinii wśród klientów, zwiększając tym samym perspektywę rozwoju swojej działalności. Warto także nadmienić, iż przy zmianach JDG i spółki cywilnej na którąkolwiek ze spółek handlowych powstaje obowiązek prowadzenia pełnej księgowości i najczęściej wniesienia minimalnego, wymaganego ustawowo kapitału zakładowego - np. przy spółce komandytowo-akcyjnej wynosi on minimalnie 50.000 zł. Zastanawiając się nad wyżej wskazanymi zależnościami warto postawić pytanie, czy zmiana formy prawnej prowadzonej działalności gospodarczej będzie rzeczywiście korzystna. Nie sposób jednak udzielić jednoznacznej odpowiedzi. W przypadku dochodów na poziomie 3 mln zł rocznie, nieopłacalne jest z pewnością wykonywanie działalności w formie jednoosobowej działalności gospodarczej czy spółki cywilnej. Nowe formy opodatkowania, zmiany w zakresie składek zdrowotnych oraz wymogi formalne prowadzenia działalności powodują częstą dezorientację przedsiębiorcy. Jak jednak zostało zauważone powyżej, występują pewne udogodnienia, jak chociażby obowiązywanie od ubiegłego roku Estońskiego CIT-u. Same regulacje podatkowe już przy dwumilionowych dochodach są korzystniejsze dla spółek handlowych niż JDG. Dlatego warto mieć na uwadze wdrażane na bieżąco zmiany podatkowe i chłodne spojrzenie na finanse swojego przedsiębiorstwa, aby prowadzenie działalności nie tylko przynosiło satysfakcję, ale również było dochodowe.
Autor: Rafał Drzewiecki, adwokat w Kancelarii BTLA Legal

Rafał Drzewiecki
Fot. autora