Fot. AC Porath

W obliczu zmian klimatycznych i społecznych firmy coraz bardziej muszą stosować zasady zrównoważonego rozwoju, czyli ESG (Environmental, Social and Corporate Governance). W branży TSL integralną częścią strategii ESG jest transport bezemisyjny.
• ESG obejmuje obszary, które związane są z ochroną środowiska, odpowiedzialnością społeczną i ładem korporacyjnym;
• W styczniu tego roku weszła w życie nowa Dyrektywa CSRD (ang. Corporate Sustainability Reporting Directive) o raportowaniu w zakresie zrównoważonego rozwoju;
• Strategia ESG to szansa biznesowa, gdyż kryteria wyboru podwykonawcy coraz częściej będą oparte również o środowiskową odpowiedzialność przedsiębiorstwa
Zrównoważony i odpowiedzialny rozwój powinien stać się nieodzownym elementem strategii firm. Ze względu na walkę ze zmianami klimatycznymi Unia Europejska wprowadza nowe przepisy i wymogi. W styczniu tego roku weszła w życie nowa Dyrektywa CSRD (ang. Corporate Sustainability Reporting Directive) o raportowaniu w zakresie zrównoważonego rozwoju. Nakłada na firmy obowiązek składania corocznych sprawozdań.

Transport a emisja CO2

Według Europejskiej Agencji Środowiska ok. 25 proc. całkowitej emisji CO2 w Unii Europejskiej pochodzi z sektora transportu (dane z 2019 r.), z czego 71,7 proc. z transportu drogowego. Transport jest jedynym sektorem, w którym emisja gazów cieplarnianych wzrosła w ciągu ostatnich trzech dekad - o 33,5 proc. latach 1990-2019. Unia Europejska podkreśla, że są dwa sposoby redukcji emisji CO2 z samochodów: zwiększenie wydajności pojazdów lub zmiana wykorzystywanego paliwa. Obecnie w większości transportu drogowego w Europie wykorzystywany jest olej napędowy i benzyna.
– Oczywiście organizacje podejmują różne działania na rzecz ESG – mówi Joanna Porath, prezes agencji celnej AC Porath. – Świetnym przykładem jest przeprawa ciężarówek Eurotunnelem Le Shuttle Freight. To jeden z najmniej emisyjnych sposobów transportu, zwłaszcza teraz, gdy Eurotunnel wprowadził, zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i we Francji, pociągi elektryczne ze 100 proc. niskoemisyjną energią elektryczną.
Dodatkowo Eurotunnel uruchomił kalkulator online emisji CO2. Umożliwia on firmom logistycznym obliczenie emisji dwutlenku węgla, generowanych przez samochody ciężarowe dla określonego przejazdu. Dzięki temu mają udokumentowane zaangażowanie w ochronę klimatu.
– To oznacza dla nich większą konkurencyjność na rynku podczas ubiegania się o nowe kontrakty lub odnawianie starych, ponieważ kryteria wyboru podwykonawcy oparte są także o środowiskową odpowiedzialność przedsiębiorstwa – dodaje Joanna Porath.
Innym znaczącym przykładem są działania grupy energetycznej Eni, która podpisała dwuletni kontrakt z włoską firmą Spinelli na dostawy oleju napędowego do ciężarówek. Biopaliwo jest produkowane w 100 proc. z surowców odnawialnych. Są to surowce odpadowe, pozostałości roślinne i oleje przetwarzane w biorafineriach Eni w sycylijskim mieście Gela i w Wenecji.

Wdrażanie ESG to konieczność

Od 2024 r. raportowanie ESG będzie dotyczyć największych przedsiębiorstw i w każdym kolejnym roku będzie rozszerzane podmiotowo. Podmioty bezpośrednio zobowiązane będą raportowały kwestie zrównoważonego rozwoju w zakresie całego swojego łańcucha dostaw i łańcucha wartości.
– To w ramach całego łańcucha dostaw i wartości, a nie tylko własnego zakładu, przedsiębiorstwa, pracowników, spółka będzie musiała zidentyfikować ryzyka związane z ESG – mówi Aleksandra Polak z kancelarii prawnej B2RLaw Jankowski, Stroiński, Zięba i Partnerzy. – Zasady zrównoważonego rozwoju będą zatem dotyczyć prawie wszystkich firm, nie tylko instytucji finansowych czy spółek giełdowych, ponieważ podmioty bezpośrednio zobowiązane do raportowania tych kwestii będą wymagały odpowiednich danych od swoich kontrahentów, klientów i spółek portfelowych na potrzeby własnych ujawnień. Zignorowanie czynników ESG może oznaczać nieuzyskanie pożyczki czy gorsze warunki finansowania albo utratę kontraktu.
Wiele organizacji nadal nie ma świadomości, jak konieczne jest wdrażanie zasad ESG. Często dowiadują się o tym dopiero w toku postępowania przetargowego czy w ramach starań o finansowanie dłużne lub kapitałowe.
– Utrudnieniem jest też fakt, że ślad węglowy w polskich przepisach nie jest szczegółowo uregulowany. Takie pojęcie nie występuje ani w prawie ochrony środowiska, ani w przepisach budowlanych – dodaje Aleksandra Polak.
Z punktu widzenia biznesowego przedsiębiorcy muszą zadbać o zgodność z ESG, jeśli nie chcą zamykać się na szersze możliwości finansowania. Według raportu PwC aż 79 proc. inwestorów uważa, że wdrażanie zasad ESG jest decydującym czynnikiem przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych, a 49 proc. z nich wstrzymałoby się od inwestycji w firmę, która działa w tym obszarze niewystarczająco.
– Firmy transportowe, z którymi współpracujemy coraz bardziej zdają sobie sprawę z tego, że jeśli planują rozwój i ekspansję, muszą myśleć o zrównoważonym rozwoju. Wdrażanie ESG do strategii firmy jest koniecznością – dodaje Joanna Porath (AC Porath).

Raportowanie emisji gazów cieplarnianych

Obecnie najczęściej do obliczania emisji gazów cieplarnianych wykorzystuje się standardy Greenhouse Gas Protocol (GHG Protocol). Protokół Gazów Cieplarnianych powstał w rezultacie współpracy World Resources Institute oraz World Business Council for Sustainable Development. Standard, według którego organizacje obliczają swój ślad węglowy, dzieli emisje na trzy zakresy.
– Do tej pory podmioty raportujące emisje gazów cieplarnianych rozliczały przede wszystkim emisje z zakresu 1, czyli bezpośrednie emisje pochodzące ze źródeł, które są własnością lub są kontrolowane przez przedsiębiorstwo oraz z zakresu 2, czyli pośrednie emisje wynikające z wytwarzania zakupionej energii elektrycznej zużywanej przez przedsiębiorstwo – wyjaśnia Dorota Gajuk z kancelarii prawnej B2RLaw. – Zakres 3, czyli inne pośrednie emisje jest jeszcze nieobligatoryjny, ale wkrótce ma to się zmienić.

Zmiany w Polsce

Polska jest sygnatariuszem porozumienia paryskiego, według którego globalne emisje gazów cieplarnianych netto mają osiągnąć poziom zerowy w 2050 r. Natomiast Unia Europejska, w ramach Europejskiego Zielonego Ładu, zakłada redukcję emisji gazów cieplarnianych o 55 proc. do 2030 r. – to tzw. pakiet Fit for 55.
Jak to osiągnąć? Jednym z najważniejszych rozwiązań byłoby zastąpienie pojazdów spalinowych pojazdami zasilanymi paliwami alternatywnymi. Obecne dane nie napawają jednak optymizmem, bo według Polskiego Stowarzyszenia Paliw Alternatywnych, w 2021 r. po polskich drogach jeździło tylko ok. 1800 elektrycznych pojazdów ciężarowych. UE chce, aby samochodami wodorowymi bądź elektrycznymi można było transportować towary w całej Europie. W tym celu Fit for 55 nakłada na kraje obowiązek zwiększenia dostępności oraz interoperacyjności infrastruktury służącej do ładowania dla każdego rodzaju transportu.
– Szybciej i łatwiej do nowych, unijnych norm dostosuje się transport kolejowy, który, jak wynika z danych Europejskiej Agencji Środowiska, generuje około 9 razy mniej gazów cieplarnianych na tono-kilometr w porównaniu z transportem drogowym – wyjaśnia Joanna Porath z AC Porath. – Stąd rosnąca popularność transportu intermodalnego, czyli wykorzystującego więcej niż jedną gałąź transportu do przewozu ładunków.
W ramach pakietu Fit for 55 Unia Europejska planuje także ustanowić odrębny rynek do handlu uprawnieniami do emisji (ETS). Oznacza to, iż posiadacze różnych środków transportu zostaną zmuszeni do płacenia za wytwarzane przez nich emisje.
– Zielona transformacja staje się faktem i wymusi zmiany na branży TSL – mówi Aleksandra Polak z kancelarii prawnej B2RLaw. – Dlatego niezbędne kroki trzeba podjąć jak najszybciej. ESG jest często błędnie kojarzone jako wyłącznie obowiązki raportowe, odciągając uwagę od kwestii strategicznych dla biznesu. A to czynniki ESG zaczynają być teraz strategiczne dla biznesu i mogą zadecydować o utracie pozycji rynkowej lub o jej wzmocnieniu, kosztem tych podmiotów, które kwestie ESG zaniedbają lub podejdą do nich tylko jak do uciążliwego obowiązku regulacyjnego. ESG nie polega na masowej produkcji polityk i procedur. Jeśli czynniki ESG są dobrze zintegrowane z modelem biznesowym, to stają się elementem strategii rozwoju firmy i pomagają zminimalizować ryzyko wewnętrzne i zewnętrzne, zbudować trwałą relację z pracownikami i dostawcami, obniżyć koszty, zabezpieczyć płynność, zwiększyć wycenę i uzyskać przewagę konkurencyjną. (z)