Fot. AC Porath

Polska pełni coraz ważniejszą rolę jako kraj tranzytowy, nie tylko w kontekście przewozu towarów z Ukrainy, ale też nowego jedwabnego szlaku, który łączy Chiny z Unią Europejską.
– Większość przewozów w procedurze tranzytu wspólnotowego to tranzyt zewnętrzny. Firmy realizujące przewóz muszą pamiętać o wszystkich wymogach i dokumentach, jakie wiążą się z prawidłową realizacją tej procedury” – mówi Joanna Porath, właścicielka agencji celnej AC Porath.
• Polska pełni coraz ważniejszą rolę jako kraj tranzytowy, nie tylko na linii Ukraina-UE, ale też Chiny-Unia Europejska;
• Odpowiedzialność przewoźnika w tranzycie to przede wszystkim znajomość procedur i wymaganych dokumentów, zwłaszcza dokumentu celnego T1;
• Firmy transportowo-spedycyjne, które zajmują się tranzytem towarów przez nasz kraj muszą zdawać sobie sprawę z wymaganych czynności i odpowiedzialności przed, w trakcie i po zamknięciu tranzytu.
Procedura tranzytu realizowana jest na podstawie Konwencji o wspólnej procedurze tranzytu (WPT), a jej stronami są: Wspólnota Europejska (27 państw) oraz Islandia, Macedonia Północna, Norwegia, Serbia, Szwajcaria, Turcja, Ukraina i Zjednoczone Królestwo.

To najczęściej tranzyt zewnętrzny

– Większość przewozów w procedurze tranzytu wspólnotowego to tranzyt zewnętrzny – wyjaśnia Joanna Porath, właścicielka agencji celnej AC Porath. –Pozwala on na przemieszczanie towarów nieunijnych z jednego do drugiego miejsca znajdującego się na obszarze celnym Unii. Stosuje się wówczas procedurę tranzytową T1. Do sporządzenia dokumentu celnego T1 wymagane jest przedstawienie m.in.: krajowego lub międzynarodowego listu przewozowego (CMR), specyfikacji towaru lub packing list, świadectw, certyfikatów i licencji, które są wymagane przy tranzycie określonych towarów, takich, jak: świadectwo pochodzenia towaru lub świadectwo sanitarne. Najważniejszym dokumentem jest jednak faktura handlowa, bo to na jej podstawie określana jest wartość celna towarów, a w związku z tym również wysokość gwarancji tranzytowej niezbędnej do przeprowadzenia procedury.
Na potrzeby procedury tranzytu są wykorzystywane też inne rodzaje dokumentów:
● dokument B/L;
● karnet TIR (Międzynarodowa Konwencja TIR);
● list lotniczy AWB (lotniczy tranzyt międzynarodowy);
● dokument kolejowy CIM/SMGS (kolejowy tranzyt międzynarodowy).

Procedura standardowa lub uproszczona

Tranzyt może odbywać się w procedurze standardowej (rozpoczęcie i zakończenie procedury odbywa się w oddziale celnym) lub uproszczonej (rozpoczęcie i zakończenie procedury odbywa się w miejscu uznanym lub wyznaczonym, u upoważnionego nadawcy lub odbiorcy). Jakie obowiązki spoczywają na przewoźniku w momencie zgłoszenia jego środka transportu jako realizującego procedurę tranzytową?
– Przed rozpoczęciem procedury tranzytu w urzędzie celnym wyjścia obowiązują czynności wynikające ze Wspólnej Konwencji Tranzytowej – wyjaśnia Joanna Porath. – Należą do nich: złożenie zgłoszenia celnego w formie elektronicznej, nadanie numeru LRN, przedstawienie towaru i wymagalnych załączników, nadanie numeru MRN, rejestracja złożonego zabezpieczenia, wydruk TDT oraz zwolnienie towaru do procedury tranzytu. Natomiast przy zakończeniu procedury tranzytu w urzędzie celnym przeznaczenia wymagane czynności to: przedstawienie towaru i dokumentów w stanie niezmienionym, zarejestrowanie przybycia, czyli identyfikacja po numerze MRN, zwolnienie towaru z procedury tranzytu i wprowadzenie go do kolejnej procedury celnej: dopuszczenia do obrotu, reeksportu lub przyjęcia na magazyn w formie magazynu czasowego składowania czy składu celnego. W każdym momencie trwania procedury tranzytu funkcjonariusze celni mogą zażądać rewizji towaru.

Jak to wygląda w praktyce?

Jaka jest odpowiedzialność przewoźnika w tranzycie?
– Każdy przewoźnik musi znać procedury i wiedzieć, jakie dokumenty wymagane są na kolejnych etapach procedury tranzytowej zgodnie ze Wspólną Konwencją Tranzytową. Znajomość tych zagadnień ułatwia nie tylko współpracę z obsługującą go agencją celną, ale też urzędami celnymi na całej trasie przewozu. Zatrudniony w firmie przewozowej kierowca powinien również posiadać niezbędną wiedzę o postępowaniu podczas realizacji tranzytu np. w przypadku kontroli lub rewizji celnej – mówi Joanna Porath.
Na przykład importer, który posiada swój magazyn w Warszawie, chciałby tam złożyć towar znajdujący się na terminalu w Gdańsku i samodzielnie go odprawić. By móc dokonać takiej czynności musi otworzyć procedurę tranzytu w oddziale celnym w Gdańsku, zgodnie z lokalizacją Centrum Urzędowego Dokonywania Odpraw i zamknąć w oddziale celnym w Warszawie, również z zastosowaniem tych obostrzeń. Każdorazowo funkcjonariusz celno-skarbowy określa termin, do którego należy przedstawić towar w urzędzie celnym przeznaczenia. Oznacza to, że przewoźnik ma ograniczony czas na dostarczenie i zgłoszenie go do kolejnej procedury.
Przy procedurze tranzytu przewoźnik lub osoba przez niego upoważniona musi pamiętać o jeszcze jednej ważnej kwestii – to na nim spoczywa obowiązek złożenia Przywozowej Deklaracji Skróconej. Musi być ona przekazana do urzędu celnego wprowadzenia (czyli urzędu celnego na granicy UE) przed przybyciem towaru do tego urzędu. W zależności od rodzajów środków transportu określone są różne terminy składania PDS, np. w przypadku transportu drogowego musi być to co najmniej na godzinę przed przybyciem do urzędu celnego na granicy UE.
– Polska pełni coraz ważniejszą rolę jako kraj tranzytowy, dlatego tak istotna jest znajomość wszystkich niezbędnych procedur, by towar przewożony przez nasz kraj mógł szybko i sprawnie trafić do miejsca przeznaczenia, a wszystkie procedury związane z tranzytem prawidłowo zakończone – dodaje Joanna Porath. (z)

Joanna Porath, właścicielka agencji celnej AC Porath Fot. AC Porath