TJak już informowaliśmy, RPO I. Lipowicz kwestionowała mnożenie kar przez liczbę przejechanych bramownic systemu viaToll.

Minister transportu S. Nowak stwierdził w odpowiedzi m.in.: "... Uwagi i zastrzeżenia zawarte w piśmie utwierdzają mnie w przekonaniu, iż przynajmniej część zasad funkcjonowania elektronicznego systemu poboru opłat, w szczególności w zakresie obejmującym stosowanie kar administracyjnych, powinna ulec zmianie. Zmiana taka, zgodnie z Pani sugestią, będzie wiązać się z koniecznością nowelizacji przepisów rangi ustawowej. (...) Od kilku tygodni pracujemy nad korektą systemu kar. Podkreślić należy, że nasze wnioski wypracowane w tym zakresie w dużym stopniu pokrywają się z uwagami zgłoszonymi przez Panią Rzecznik w piśmie z dnia 4 stycznia br."

W dalszej części minister Nowak wyjaśnia, że dotychczas obowiązujące przepisy uchwalane były w 2008 r. w warunkach abstrakcyjnych, ponieważ dotyczyły systemu opłat, który miał powstać jako pierwszy w Polsce. W efekcie niektóre wady przyjętych rozwiązań mogły się uzewnętrznić dopiero po określonym czasie.

Minister zwrócił uwagę, że kary za brak opłat nakłada się na podstawie zapisów ewidencyjnych zawierających obraz pojazdu, którego kierujący popełnił naruszenie. A nie wszystkie urządzenia kontrolne zainstalowane na sieci dróg objętych elektronicznym systemem poboru opłat rejestrują obrazy pojazdu. Taką funkcję mają jedynie bramownice kontrolne oraz urządzenia przenośne, które mogą być instalowane na tzw. bramownicach naliczających. Bramownice kontrolne są rozmieszczane w miejscach, w których duże natężenie ruchu umożliwia przeprowadzenie kontroli jak największej liczby pojazdów. Łącznie wykorzystywanych jest na sieci dróg płatnych 40 urządzeń stacjonarnych, które rejestrują obrazy pojazdu. Stanowi to jedynie ok. 7 % z wszystkich 555 bramownic (stan na dzień 12 stycznia 2013 r.). Jedna bramownica rejestrująca obrazy pojazdu przypada, według ministra, średnio na ok. 50 km dróg krajowych objętych opłatą elektroniczną. Pozostałe bramownice, tzw. naliczające, nie posiadają funkcji rejestracji obrazu pojazdu, a co za tym idzie, generowane przez nie zapisy ewidencyjne nie powinny, zgodnie z wytycznymi resortu, stanowić podstawy do wszczynania wspomnianych postępowań administracyjnych.

Bloki czasowe zamiast "przejazdu" "... Zgadzam się, że obowiązujące w przedmiotowym zakresie zasady i wytyczne mogą być mało przejrzyste dla użytkowników dróg, a co za tym idzie wprowadzać wśród nich niepewność odnośnie wysokości sankcji, która może być wymierzona za naruszenie obowiązku uiszczenia opłaty elektronicznej - pisze dalej min. Nowak. - Dlatego też w ramach planowanych zmian ustawowych przewiduje się odejście od stosowania pojęcia "przejazdu" w art. 13k ustawy o drogach publicznych (...). Pragnę natomiast zaproponować wprowadzenie tzw. bloków czasowych, które polegałyby na tym, że jeśli w danym okresie (okres ten mógłby liczyć przykładowo od 3 do 6 godzin - kwestia ta pozostaje do szczegółowego dookreślenia), następującym od chwili stwierdzenia naruszenia obowiązku uiszczenia opłaty elektronicznej, ziszczą się przesłanki do nałożenia kolejnych kar administracyjnych z tego tytułu, wymierzałoby się łącznie za wszystkie popełnione w tym okresie naruszenia jedną karę administracyjną. (...) Odpowiednio długi okres "bloku czasowego" pozwoliłby kierowcom na podjęcie działań mających na celu zaprzestanie naruszania przepisów ustawy, przykładowo poprzez wypożyczenie urządzenia do naliczania opłat czy też uzupełnienie środków na rachunku.

Minister transportu podzielił też opinię RPO, zgodnie z którą, przy obecnie funkcjonujących zasadach może dochodzić do sytuacji, w których obowiązek wniesienia opłaty spoczywa na podmiocie innym, niż ten, wobec którego zastosowana może być kara administracyjna. Według S. Nowaka, uchwalając wspomniane przepisy, Sejm RP przyjął, że osoba "korzystająca z drogi publicznej" jest tożsama z "kierującym pojazdem", w związku z czym to na kierującego powinna być nakładana kara administracyjna za naruszenie przepisów ustawy. W ocenie ministra, zmiana podmiotu, wobec którego adresowana jest sankcja za naruszenie obowiązku uiszczenia opłaty jest jedną z kwestii wymagających najpilniejszej zmiany. "...Przyznać należy, że w przypadku opłaty elektronicznej zazwyczaj to na przedsiębiorcy, czyli właścicielu lub innym podmiocie, na rzecz którego przeniesiono posiadanie pojazdu (...), a nie na kierującym pojazdem, ciąży obowiązek związany z koniecznością zawarcia umowy z pobierającym opłatę (....). Samo uiszczanie opłaty spoczywa również najczęściej na przedsiębiorcy. To on doładowuje rachunek użytkownika (...) czy też uiszcza należną opłatę na podstawie dokumentu wystawionego przez pobierającego opłatę. (...) Przynajmniej w niektórych przypadkach to przedsiębiorca, a więc właściciel pojazdu czy też leasingobiorca, ponosi odpowiedzialność za uiszczenie opłaty, a co za tym idzie to on powinien podlegać sankcji administracyjnej w przypadku niedopełnienia tego obowiązku."

Minister zapowiedział, że wprowadzone zostaną stosowne zmiany w przepisach, ale za niektóre naruszenia, w szczególności dotyczące obsługi urządzenia viaBOX, nadal odpowiadałby kierujący pojazdem.